Saglıklı Yaşam Merkezi

VÜCUT BOŞLUKLARINA YABANCI CİSİM KAÇMASI VE VÜCUDA YABANCI

CİSİM SAPLANMASI

Kulağa yabancı cisim kaçması

Kulağa yabancı bir cisim kaçması halinde eğer bitkisel bir madde ise (fasulye,

nohut) su ile ıslatılmamalıdır. Şişerek çıkması güçleşebilir ve ileri derecede zarar ve-

rebilir. Sağlık personeli bunu kolayca çıkartacaktır.

Daha önceden aktığı bilinen bir kulağa hekim muayenesi olmaksızın hiç bir sıvı

damlatılmaz.

Kulağa canlı bir böcek kaçması durumunda kulak deliğinin önüne karanlık bir or-

tamda el feneri tutulması yardımcı olabilir. Kulak tarafına yatılması yarar sağlayabilir.

 

Başparmağın girebileceği yerden öteye hiç bir yabancı cisim kulağa sokulamaz.

Kulak karıştırılması tehlikelidir. Sağırlığa ve önemli merkez sinir sistemi iltihaplanmala-

rına neden olabilir.

Karın ve göğüse, göze ya da diğer bölgelere yabancı cisim saplanması

 

 

 

 

Vücuda saplanan yabancı cisimler çekilip, çıkartılmaz.

Karın ve göğüse, kollara, göze yabancı cisim saplanması halinde çekip çıkartıl-

maz. Eğer çok uzunsa ucu kesilir ve çevresi simit sargı ile desteklenerek hareketi ön-

lenir. Daha sonra sağlık kuruluşuna iletilir. Saplanırken kesen kesici araçları çekerken

de keseceği unutulmamalıdır. Göze saplanan cisimler de kesinlikle çekilip çıkartılmaz.

Ancak uzmanlarca ve ameliyathanede çıkartılan yabancı cisimler organın göreceği za-

rarı en aza indirir. Sadece yanağa saplanan yabancı cisimler ağız içerisine ileri dere-

cede kanama yapıyorsa ve bu solunum açısından tehlikeli ise çıkartılabilir. Bunun dı-

şında vücudun neresine saplanırsa saplansın yabancı cisimler çekip çıkartılmaz.

Olta saplanması

 

 

 

Eğer ele ve vücudun herhangi bir bölümüne olta saplandı ise sapı kesilir, ucu iti-

lerek derinin bir diğer bölümünden kancalı  kısım dışarı  çıkartılır. Daha sonra dışarı

çıkan kancalı kısım çekilerek olta dışarı çıkartılmış olur.

 

 

Oltanın çıkarılması

 

 

ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM

Zehirlenmede en çok çocuklarda görülmektedir. Zehirli etkisi olabilecek maddele-

ri çocukların ulaşamayacağı yerlerde tutmalıdır.

Zehirlenme en önemli konulardan birisi zehirlenen kişinin hastaneye ya da sağlık

kuruluşuna götürülürken çevresindeki ilaç, kutu, kusmuk örneği vb'nin de birlikte götü-

rülmesidir. Çünkü bazan zehirleyici maddenin tanınması özgül antidotunun kullanılması

olanağı verir ve zaman kazandırır.

Zehirlenmeyle ilgili ilk yardımda yapılacak en önemli uygulama zehirin mümkün

olduğunca sulandırılması ve vücuttan dışarı çıkartılmasıdır. Bu kusturma ile sağlana-

caktır.

ANCAK BAZI DURUMLARDA KUSTURMA ÇOK TEHLİKELİDİR:

1. Hastanın bilinci kapalı yada yarı uykulu halde ise kusturulmaz.

2.  Hastada havale varsa kusturulmaz.

3. Hasta yakıcı madde içti ise kusturulmaz. Çünkü kusmuk çıkarken yanma dere

cesi artacaktır.

4.  Petrol ürünü içen hasta kusturulmaz. (Gazyağı, gazolin, çakmak benzini).

GAZ ZEHİRLENMELERİ

En sık görülen gaz zehirlenmesi karbonmonoksit zehirlenmesidir. Karbonmonok-

sit renksiz ve kokusuz bir maddedir. Gazyağı, odun, ev İçinde mangal yakılması, şoh-

 

 

ben yanması, kömür, hatta doğal gaz yanması sırasında açığa çıkabilir. Özellikle bun-

ların oksijenden fakir ortamda yanmaları karbon monoksit oluşumunu kolaylaştırır.

Halk arasında kömür çalığı olarak bilinen mangalda yanan kömüre bağlı zehirlenmeler

de karbonmonoksit zehirlenmesidir.

Böyle bir durumda kişinin hemen karbonmonoksitin etkisinden kurtarılması ve

açık havaya çıkartılması gerekir. İlk yardımcının da karbonmonoksit zehirlenme riskine

karşı kendisini koruması şarttır. Hemen camlar açılmalı, acıtmıyorsa kırılmalıdır. Hasta

mümkün olan hızla ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Açık havaya çıkıldığında yada tehli-

keden uzaklaştırıldığında ilk yardımın ABC kuralı yerine getirilir.

YILAN SOKMALARI

Ülkemizdeki yılanlar genellikle zehirsizdir. Ancak herhangi bir durumda yılanın

bütün olarak sağlık kuruluşuna iletilmesi tanınması bakımından önemlidir.

Hastanın hemen sakinleştirmesi, sakin olarak yatırılması gerekir. Hastaya alkol

verilmemelidir. Yara bol su ile yıkanmalıdır. Derideki şişme olasılığına karşı bütün bile-

zik ve yüzükler çıkartılmalıdır. Sokma bölgesindeki şişliğin üst ve alt kenarlarına 5 er

santimetre uzaklıktan turnike uygulanır. Bunun için lastik tüpler uygundur (Damar içi

iğne yapılırken kullanılan lastik tüpler). Bu turnikelerin toplardamar dolaşımını engelle-

yecek ancak atardamar dolaşımını engellemeyecek sıkılıkta olması gerekir.

Hastanın yürümesine İzin verilmez. Isırılan kol ya da bacak atele alınır. Diş izleri

arasında uzunluğuna yarım santimetre derinliğinde ve bir santimetre uzunluğunda bir

kesi yapılır. Bunun için mikropsuz bir araç kullanılır.

Zorunlu olmadıkça ağız kullanılmadan buradan yeterince kanama sağlanır. Eğer

özel emici bir araç varsa o kullanılabilir (Balonlu basit emici araçlar).

HAYVAN ISIRIKLARI

Isıran hayvanın öldürülmeden bağlanması şarttır. Bu özellikle köpek ve diğer

evcil hayvan ısırıklarında önemlidir. En yakın sağlık kurutuşuna iletilerek verilen tali-

mata göre aşılama ve diğer uygulamalar yerine getirilir.

Isırık yerinin bol su ve sabunla yıkanması yarar sağlayacaktır. Bunun dışında

herhangi bir uygulama gerekmez.

Taşınırken ısırılan bacak atele alınmalı, hastanın yürümesine izin verilmemelidir.

ARI SOKMASI

Arı ve benzeri böceklerin sokması sonucu kaşıntı, kızarıklık, ağrı ve şişlik meyda-

na gelir. Bazı kişilerde 24 saate kadar gecikebilen allerjik reaksiyon olasılığı akıldan çı-

kartılmamalıdır. Aşırı reaksiyon olan kişilerde böbrek fonksiyonlarının yakından izlen-

mesi gerekir.

 

 

 

 

Eğer varsa iğnesi hemen çıkartılır. Bu çıkarma sırasında iğnenin ucunda olan

zehir kesesinin sıvazlanarak zehrin boşaltılmamasına özen gösterilmelidir. Zehir ke-

sesi ile iğne arasından cımbızla tutularak çıkartmak en iyisidir.

Yara sabunlu su ile yıkanır. Ağrının kaldırılmasında buz uygulanması yararlı ola-

bilir.

Çoklu sokmalarda, göz çevresi ve ağız çevresindeki sokmalarda hasta sağlık ku-

ruluşuna iletilmelidir.

AKREP SOKMASI

Yılan sokmasında olduğu gibi davranılır. Kol ya da bacak hareketsiz hale getirilir.

Akrep serumu uygulanmak üzere en yakın sağlık kuruluşuna iletilir.

Bütün böcek sokmalarında ve hayvan ısırıklarında tetanoz riski vardır. Bu durum-

larda tetanoz aşısı yapılmalıdır.

SICAK ÇARPMASI

Sıcak krampları

Bacak krampları aşırı sıcakta fazla egzersiz yapan kişilerde görülür. Dış ortam sı-

caklığı fazla olmadığı halde aşırı egzersiz yapan kişide de olabilir. Aniden başlayan

kramplar meydana gelir. Aşırı ve hareketi kısıtlayıcı ağrı olur..

Hasta serin bir yere alınır. Sırt üstü yatırılır. Hastanın doğrudan tuz alması sakın-

calıdır. Su içerisinde eritilmiş ishal tozları yararlı olabilir. Yoksa bir litre suyun içerisine

ya da meyva suyuna bir çay kaşığı tuz atılarak hazırlanan içecekler verilebilir. Ağrılı

kaslara masaj yapılmaz. Hasta yaptığı işe dönmemeli ve dinlenmelidir.

Sıcak çarpması:

Aşırı sıcak etkisinde kalan kişilerde bulantı, kusma, başağrısı ile belirgin tablo or-

taya çıkar. Deri soluk nemli ve soğuktur. Nabız hızlı, hipotansiyon ve huzursuzluk gibi

hafif hipovolemik şok belirtileri görülebilir.

Hasta hemen serin bir yere alınır. Sırt üstü yatırılır.    Şok belirtileri varsa ayaklar

yükseltilir. İlk yardımın ABC'si yönünden izlenir. Ağızdan sıvı başlanır.

SOĞUK VE DONMA

Ellerin ve burnun üşümesi:

Aşırı soğuk etkisi altında ellerin ve burnun aşırı morarması ve üşümesiyle giden

durumlarda ellerin koltuk altlarına sokulması burnun avuç içlerine alınması yarar sağ-

layacak bu bölgelerin normal vücut ısısına dönmesini kolaylaştıracaktır.

Yüzeyel soğuk çarpması:

Deri mumsu bir görünüm alır. Dokunmakla serttir. Ellerde küntlük hissedilir. Be-

 

 

 

 

 

nekli bir morarma söz konusudur. Şişlik ve kabarcıklar olabilir.

Hasla sıcak bir yere alınır. Üşüyen bölgenin yine vücut ısısıyla ısıtılmasına çalışı-

lır. Doğrudan ısı kaynağı ile, kuru ısı kaynağı yada radyant ısıyla ısıtılmamalıdır. Bu

bölgelerin ovulmasından, masajından kaçınılmalıdır. Kabarcıkların kuru, steril sargılarla

örtülmesi yarar sağlar Soğuktan donan bölgelere kesinlikle herhangi bir merhem

sürülmemelidir.

Derin soğuk çarpması, kısmi donma:

Bu bölge beyaz ve sert, soğuk görünümdedir. Dokunmakla duyulanım yoktur.

Bu hastanın taşınması sırasında donan bölgeyi donmuş olarak bırakmalı, trav-

maya uğraması engellenmeli ve hemen yakın sağlık kuruluşuna iletilmelidir. Eğer ya-

kında sağlık kuruluşu yoksa ve ulaşım saatler sürecekse:

37.7-40.5 arasında değişen ısıdaki suda donan bölge yeniden ısıtılmalıdır. Isıtıl-

dıktan sonra üzerine steril sargı konur. Travmaya uğrayan ekstremite yastıkla kalp se-

viyesinden yukarıya kaldırılır. Donan bölge soğuktan ve soyulmaktan korunur.

Soğuktan donan kol veya bacağın veya bölgenin karla ovulması, masaj ya-

pılması tehlikelidir.

Doğrudan ısı kaynağına tutularak ısıtılması tehlikelidir.

Kabarcıkların patlatılması tehlikelidir.

Merhem sürülmesi tehlikelidir.

Sıkı bandaj yapılmamalıdır.

Hasta kesinlikle sigara içmemelidir.

Donan bölgenin yeniden üşütülmemesi, soğuk etkisinde kalmaması için gerekli

önlem alınmalıdır.

Hastanın rüzgardan korunan, kapalı bir yere alınması sağlanmalıdır.

Bütün ıslak giyecekleri çıkartılmalıdır.

Hastanın soğuğu geçirmeyen materyal ve battaniyelerle sarılması gerekir.

Ağızdan sıcak içecekler, şekerli şeyler verilmelidir.

ALKOL VERİLMESİ ÇOK TEHLİKELİDİR.

İyice sarılarak sağlık kuruluşuna iletilmelidir.

HAVALELER

Havaleler ya çocuklarda yüksek ateşle seyreden bulaşıcı hastalıklar sırasında

ateşe yada sara gibi hastalığı olanlarda olduğu gibi doğrudan merkez sinir sistemindeki

bir bozukluğa bağlı olarak meydana gelebilir.

Yüksek ateşe bağlı havaleler en çok 6 ay ile 3 yaş arasında görülmektedir. Be-

beklerin beyinleri vücut ısısı artımına karşı duyarlıdır.

 

 

 

 

 

Yüksek ateşe bağlı olanlarda ateşin düşürülmesi gerekir. Bu amaçla çocuğun kol

ve bacakları ıslak tülbentle silinir. Eğer bu yeterli gelmeyecek olursa bütün vücudun

soğuksu ile silinmesi gerekebilir.

Epilepsi (Sara)

Epilepsi ya da sara nöbetlerinde hasta herhangi bir an ve yerde birden bire çığlık

atarak ya da herhangi bir uyarı vermeksizin kol ve bacaklarda kasılmalarla yere düşer.

Çevre ile ilgisini keser ve gözlerini bir noktaya diker. Kasılma sırasında dışkı ya da

idrar kaçırabilir. Ağız köpüklenebilir. Düşme sırasında çevrede onu yaralayabilecek et-

kenler varsa tehlikeli biçimde yaralanabilir.

Epilepsinin nedeni beyindeki bir odağın anormal uyarılar göndermesidir.

Çehredeki yaralayıcı cisimler uzaklaştırılmalıdır. Eğer mümkünse dişler arasına

bir mendil konulabilir. Ancak bunu yaparken parmak ağıza sokulmamalıdır. Ağıza ma-

deni asını, dişler arasına tahta vb konmaya kalkışılmamalıdır. Dişler kenetlendi ise

kaşık sapı yada başka bir şeyle açmaya kalkışmamalıdır.

Katılma nöbetleri

Bebeklerde geçici solunum durmasıyla belirgin ve bilinç kaybı ile görülen nöbet-

lerdir. Daha çok ağrı, öfke, aşırı ağlama durumlarında ortaya çıkar. Genellikle sorun

yaratmaz. Ancak başka nedenin olmadığından emin olunması için ayrıntılı hekim de-

ğerlendirmesi gerekir.

HIÇKIRIK

   Diyafram kasının kasılmasıyla meydana gelen bir durumdur. Basit hıçkırıklar so-

luğun tutulmasıyla ya da bir miktar su içilmesiyle geçer. Eğer hıçkırık fazla ise bir ke-se

kağıdına uzun sureli soluk alınıp verilmesi hıçkırığın geçmesini sağlayabilir. 

GÖĞÜS YARALANMALARI

Diğer yabancı cisim saplanmalarında olduğu gibi göğüse saplanan yabancı ci-

simler de çekilerek çıkartılmaz.

Ancak göğüste bir delik var ve buradan emici bir ses geliyorsa, hemen geçirgen

olmayan bir sargı ile bu deliğin kapatılması gerekir.